TOMRİS HATUN
Saka Türkleri, Alp Er Tunga’nın kağanlığı döneminde en güzel günlerini yaşadılar. Onun yönetimindeki Sakalar, Asya’nın batısında ve doğusunda çekinilen en büyük güç haline geldi. Kendisini İran yayılmasını engellemeye adamıştı. İranlılar, Sakalar gerçeği ortaya çıkana kadar Anadolu’da, Azerbaycan’da, Orta Asya’da çok rahat hareket ediyorlardı.Sakalar, İranlıların bu yayılmacı politikasına karşı bir büyük set oldular.
M.Ö 539 yılında Pers hükümdarı Kirus ( Küros ) Babil’i zapt etmek ve büyük bir törenle şehre girmek suretiyle Babil Devleti’ni krallığına katmıştır. Kirus ömrünün son yıllarını İran’ın kuzeydoğusunda oturan bozkır kavimleri ve en çok Sakalarla savaşmakla geçirmiştir . Nitekim, tarihçi Heredot, Sakalar’ın askeri gücünün, M.Ö. 625 yılında, Zile yakınlarında hile ile yok edilmesine kadar, bütün Anadolu Sakaların egemenliği altındaydı, diyor.( Pers orduları Alp Er Tunga’nın peşine düştü ve onu M.Ö.624 yılında Azerbaycan’da hile ile öldürdüler.)
M.Ö 539 yılında Pers hükümdarı Kirus ( Küros ) Babil’i zapt etmek ve büyük bir törenle şehre girmek suretiyle Babil Devleti’ni krallığına katmıştır. Kirus ömrünün son yıllarını İran’ın kuzeydoğusunda oturan bozkır kavimleri ve en çok Sakalarla savaşmakla geçirmiştir . Nitekim, tarihçi Heredot, Sakalar’ın askeri gücünün, M.Ö. 625 yılında, Zile yakınlarında hile ile yok edilmesine kadar, bütün Anadolu Sakaların egemenliği altındaydı, diyor.( Pers orduları Alp Er Tunga’nın peşine düştü ve onu M.Ö.624 yılında Azerbaycan’da hile ile öldürdüler.)
Efsanelerle karışmış olmakla beraber, M .Ö VI. Yüzyılda Hazar denizinin doğusunda yaşamakta olan Massagetler’de (İran yazıtlarındaki Sakalar,İskitler ) kocasının ölümü üzerine tahta Tomris adlı karısı geçmiştir. Tomris hatun aynı zamanda Alp Er Tunga’ nın da torunudur. Tomris kelimesi anlam olarak ” Demir İz ” demektir.
Pers kıralı Küros, bir kadın tarafından idare edilen bu ulusu hemen yenmek istemiş, ancak bundan önce Tomris’e evlenme teklifinde bulunmuştur. Bu teklifi kabul ederse, bir daha Tomris’ in ülkesine saldırmayacağını vaat etmiştir. Küros’un gerçek niyetini anlayan Tomris, onun bu teklifini reddetmiş; bunun üzerine Küros, büyük bir ordu toplayarak tekrar Saka topraklarına girmiştir. Bu orduda savaş için eğitilmiş yüzlerce köpek de vardı. Tomris Hatun artık kaçmanın yarar sağlamayacağını anlayıp uygun bir alan seçip Kiros’un ordusunu beklemeye başlar. İki ordu aralarında birkaç kilometre kalacak bir biçimde mevzilenir. Güneş battığı için savaşa tutuşmazlar ancak gece ( Büyük )Kiros bir hile düşünmüş ve iki ordunun arasında bir çadır kurdurmuştur ve içinde güzel kızlar ve yiyecekler ve şarap bulunan çadıra ansızın saldırı düzenleyen Tomris Hatun’un oğlu ve beraberindeki kuvvetler, içerideki birkaç Pers’i öldürüp eğlenceye dalmışlardır. Ancak birkaç saat sonra bir baskın düzenleyen Pers kuvvetleri çadırı basıp Tomris Hatun’un oğlu da olmak üzere içerideki Sakaları öldürürler. Tomris çok sevdiği oğlunun ölümüne üzülür. Yemin ederek şöyle söyler: Kana susamış Kirus! Sen oğlumu mertlikle değil o içtikçe zıvanadan çıktığın şarapla öldürdün. Ama güneşe yemin ederim ki seni kanla doyuracağım!
Pers kıralı Küros, bir kadın tarafından idare edilen bu ulusu hemen yenmek istemiş, ancak bundan önce Tomris’e evlenme teklifinde bulunmuştur. Bu teklifi kabul ederse, bir daha Tomris’ in ülkesine saldırmayacağını vaat etmiştir. Küros’un gerçek niyetini anlayan Tomris, onun bu teklifini reddetmiş; bunun üzerine Küros, büyük bir ordu toplayarak tekrar Saka topraklarına girmiştir. Bu orduda savaş için eğitilmiş yüzlerce köpek de vardı. Tomris Hatun artık kaçmanın yarar sağlamayacağını anlayıp uygun bir alan seçip Kiros’un ordusunu beklemeye başlar. İki ordu aralarında birkaç kilometre kalacak bir biçimde mevzilenir. Güneş battığı için savaşa tutuşmazlar ancak gece ( Büyük )Kiros bir hile düşünmüş ve iki ordunun arasında bir çadır kurdurmuştur ve içinde güzel kızlar ve yiyecekler ve şarap bulunan çadıra ansızın saldırı düzenleyen Tomris Hatun’un oğlu ve beraberindeki kuvvetler, içerideki birkaç Pers’i öldürüp eğlenceye dalmışlardır. Ancak birkaç saat sonra bir baskın düzenleyen Pers kuvvetleri çadırı basıp Tomris Hatun’un oğlu da olmak üzere içerideki Sakaları öldürürler. Tomris çok sevdiği oğlunun ölümüne üzülür. Yemin ederek şöyle söyler: Kana susamış Kirus! Sen oğlumu mertlikle değil o içtikçe zıvanadan çıktığın şarapla öldürdün. Ama güneşe yemin ederim ki seni kanla doyuracağım!
İki ordunun verdiği bir meydan savaşında Tomris’in oğlu ve askerlerinden bir kısmı ölünce, Tomris, Küros’a şu mesajı göndermiştir ; “ Olanlardan gururlanma, cesaret ile değil hile ile kazandın. Oğlumun ölüsünü bana geri ver ve ordularıma ettiğin hakarete rağmen, cezalanmadan ülkemden çık git. Eğer böyle yapmazsan, Massagetler’in güneş tanrısı üzerine yemin ederim ki, ne kadar haris olursan ol, seninle başa çıkacağım” .
Tablo – Mattia Preti- 1670-1672- Queen Tomyris Receiving the Head of Cyrus, King of Persia)
Küros bu tehdide kulak asmayınca, Tomris askerlerinin başına geçmiş ve Persler’e hücüm etmiştir. Müthiş bir savaştan sonra Persler yenilmişler ve Herodot’a göre Küros öldürülmüş, Ksenofon’a göre ise kaçmayı başarmıştır.
Savaş dar bir boğazda yapılmış , Saka ordusuna komuta eden Tomris ve askerleri büyük başarı kazanmışlardır. Bu savaşta “turan taktiği” ya da “kurt oyunu” adı verilen bozkır savaş taktiği ustaca uygulanmıştır.
Sakalar, Persleri bozguna uğratır. Ölenler arasında Pers kralı ” Büyük Kiros ” da vardır.
Tomris Hatun sözünde durur ve Büyük Kiros’un kesik başını kan dolu bir tulumun içine atar ve Kiros’ a son sözleri : “Hayatında kan içmeye doymamıştın, şimdi seni, kanla doyuruyorum!” olur.
Savaş dar bir boğazda yapılmış , Saka ordusuna komuta eden Tomris ve askerleri büyük başarı kazanmışlardır. Bu savaşta “turan taktiği” ya da “kurt oyunu” adı verilen bozkır savaş taktiği ustaca uygulanmıştır.
Sakalar, Persleri bozguna uğratır. Ölenler arasında Pers kralı ” Büyük Kiros ” da vardır.
Tomris Hatun sözünde durur ve Büyük Kiros’un kesik başını kan dolu bir tulumun içine atar ve Kiros’ a son sözleri : “Hayatında kan içmeye doymamıştın, şimdi seni, kanla doyuruyorum!” olur.
Kaynaklar :
1.İlhami Durmuş- İskitler ( Sakalar )
2. Türk Budunlarının Ortak Atababaları- Mevlüt Uluğtekin Yılmaz
3.Bahriye Üçok- İslam Devletlerinde Kadın Hükümdarlar
4. Wikipedia
Yorumlar
Yorum Gönder