GENEL ORTA ASYA TARİHİ

Tarihi

Asya kıtasının tarihi, tarih öncesi devirlere uzanmaktadır. Çeşitli kazılar ve arkeolojik araştırmalar neticesinde ele geçen iskelet, çömlek ve diğer eşyalar üzerinde yapılan incelemelerden insan neslinin bu kıtada, diğer kıtalardan çok daha önceleri var olduğu, türlü medeniyetler kurdukları ve ilk insanın bu kıtada ortaya çıktığı anlaşılmıştır. Kur’an-ı kerimde de ilk insan ve ilk peygamber olan Adem aleyhisselamın yasak edilen meyveden unutarak, önce Hz. Havva’nın ve sonra kendisinin yemesini müteakib, Cennet’ten çıkarılarak, yeryüzüne indirildiği; Adem aleyhisselamın

Lübnan Cumhuriyeti Güneybatı Asya’da ve Doğu Akdeniz kıyısında bulunan bir Ortadoğu devleti. Lübnan’ın kuzey ve doğusunda Suriye, güneyinde İsrâil ve batısında Akdeniz bulunur. Lübnan Cumhuriyeti, Doğu Akdeniz kıyısında bir Arap ve Ortadoğu ülkesidir. Başkenti Beyrut’tur. Tarihteki Fenike uygarlığının vatanı Lübnan ve kıyılarıdır. Kuzeyinde ve doğusunda Suriye, güneyinde İsrail yer alır. Yüzölçümü 10,452 km², nüfusu 3.874.050 ‘dir. Nüfusu %70 Müslüman (Şii ve Sünni), %30 Hıristiyan’dır (K

Hindistan‘da Serendip (Seylan) Adasına, hazret-i Havva’nın da Cidde’ye bırakıldığı ve iki yüz sene ağlayıp yalvarmalarından sonra tövbe ve duaları kabul edilerek Arafat ovasında buluştukları ve bunlardan çoğalan insanların Asya kıtasından yeryüzüne dağıldıkları haber verilmektedir.

Kıtanın tarihi, coğrafi bölgeleriyle ilgilidir. Orta Asya‘nın bilinen ilk devleti Hun Devletidir ki, 500 sene hüküm sürdükten sonra dağıldılar. Meşhur Orta Asya göçleri meydana geldi. Çeşitli Türk devletlerinin hakim olduğu bölge halkı, Moğol İmparatoru Cengiz‘in istilası neticesinde batıya göç etmek mecburiyetinde kaldı. Cengiz’in ölümünden sonra biraz azalan Moğol mezalimi daha sonra, Timur Hanın ( 1370– 1405) başa geçmesiyle adalete dönüştü. Timur, İslamiyetin adaletini Anadolu’dan Pasifik Okyanusuna kadar yaydı. Kurulan Gürganiyye Devleti 19. yüzyıla kadar devam etti. Daha sonra Gürganiyye Devleti İngilizlerin fitne ve fesadı ile yıkıldı. Ruslar, Orta Asya’yı; Çin ise Moğolistan, Doğu Türkistan, Tibet ve Çungarya’yı istila ettiler. Sovyet Cumhuriyetler Birliği yirminci asırda parçalandı ve Türk Cumhuriyetleri bağımsızlıklarını ilan ettiler.

Hindistan’da bilinen ilk büyük krallık M.Ö. 582 senelerinde Saisunagalar tarafından kurulmuştur. Büyük İskender’in M.Ö. 327’de istila ettiği Hindistan’da, bu zamanların en büyük devletini Budistler kurdular. Sekizinci asır başlarında ( 711) Müslümanlar buralara kadar gelerek İslamiyeti yaydılar. Uzun zaman bu beldeye hakim olarak devletler kurdular. Son İslam devletinin yıkılmasından sonra başta İngilizler olmak üzere bazı devletlerin sömürgesi olan Hindistan, ancak 1947 yılında bağımsızlığına kavuşabildi.

Doğu Asya’da, tarihi en iyi bilinen memleket Çin’dir. Tarihi hakkında bilinen en eski bilgiler M.Ö. 1050 senelerine kadar uzanmaktadır. Çeşitli medeniyetlerin kurulduğu Çin, Ön Asya’daki Mezopotamya’ya benzemektedir. 1854 senesine kadar dışarı ile (Çin hariç diğer ülkelerle) irtibatı olmayan Japonya hakkında fazla bir bilgi elde edilememiştir.

Ön Asya tam manasıyla medeniyetlerin beşiğidir. Mezopotamya‘da Akkadlar, Sümerler, Babil, Hititler, Asurlar, Persler zamanımıza kadar eserleri kalabilen medeniyetler kurmuşlardır. Perslerden sonra kurulan Roma İmparatorluğu ve devamı olan Bizans ( Doğu Roma İmparatorluğu) bölgeye hakim oldu. İslamiyetin Mekke‘den bütün dünyaya yayılmaya başlamasıyla birlikte bütün devletler ve medeniyetler yerini İslam devletlerine ve İslam medeniyetine bıraktı. Hz. Muhammed (SAV) zamanında başlayan ve büyük boyutlara ulaşan İslamiyetin yayılması ve insanların hak dini öğrenmeleri, Hulefa-i raşidin ( 4 büyük halife) Emeviler, Abbasiler, Selçuklular ve Osmanlılar devrinde bütün dünyaya ulaştı. Atlas Okyanusundan Çin‘e kadar, Hindistan‘da Pencap‘a, kuzeyden güneye her yere İslamiyetin adaleti, huzur, emniyet ve saadeti götürüldü. Birinci Dünya Savaşına kadar Osmanlıların ve Müslümanların elinde bulunan Ön Asya, çeşitli entrika ve harplerle parçalandı. Bu işte en büyük rolü İngilizler ve onlarla içli dışlı olup birlikte hareket ederek Ortadoğu’yu ele geçiren bölücü gruplar oynadı.

Ön Asya Uygarlıkları
İran

• Bu uygarlığı yaratan Ari’ler olup m.ö.9 yy. dan itibaren İranda 2 devlet kurmuşlardır.

A) MEDLER

İran’da ilk siyasalbirliği sağlamışlardır. Urartıları yıkıp Anadoluya gelen M.Ö 585 Kızılırmak savaşından sonra Anadoluyu Lidyalılarla paylaşan, Babillerle birleşip Asuru yıkan Kapadokya’ya hakim olan Medleri Persler yıkar.
B) PERSLER
İrana hakim olduktan sonra yayılma siyasetine yönelen persler ; lidyalıları, babilleri, İonları yıkacak Egeden Hint’e uzanan bir imp. kuracaklardır. Persler aşırı büyümenin yönetsel sorunlarını ortadan kaldırmak için sahip oldukları bölgeleri “Sadrap” adı verilen eyaletlere bölmüşlerdir.

• İlk düzenli posta örgütü kurukmuştur.
• İlk iran parasını bastırmışlardır.
• Monarşik yönetim ve idari örgütlenme ile Helenistik ve Batı uygarlıklarını etkilemişlerdir.
• Gerek Ticareti geliştirmek, gerek sadraplar arası ulaşımı kolaylaştırmak amacıyla , askeri stratejik amaçla Efes’ten – Sus’a uzanan Kral yolunu yapmışlardır.
• Dinleri hlak afelsefesi niteliğinde olup “Zerdüşlük” ortay koyduğu “manhenizimdir” En büyük Tanrıları iylik tanrısı olan “Hürmüz” ; kötülük tanrısı “Ehrimendir.”
• Ateş kutsal sayılır ve tapanlara Mecus denilir.
• İyon ayaklanması ile başlayan Pers savaşları Yunanlılara yenilerek Ege’den çekilen persler M.Ö. 330 GAOGAMELA SAVAŞI’nda Büyük İskendere yenilerek yıkılır.
• Perslerin yıkılması ile Helenistik dönem başlar.

FENİKELİLER

Sami kökenli halklarca kurulmuş olup Sur, Sidon, Sebal, Ugarit adı verilen ve “ticari rekabetten dolayı” birleşemeyen şehir devletler tarafından oluşur.

• Kuruldukları bölgenin tarım ve hayvancılığa uygun olmayışından dolayı denizciliğe yönelen Fenikeliler ilk deniz Ticaret Kolonilerini kurmuşlardır.
• Denizcilikte çok ileri olmalarına rağmen kolonicilikte İon ve Yunan kadar başarılı olmayışlarının nedeni ele geçirdikleri bölgelerde yurt edinmeyi değil Kar ve Ticareti amaçlamışlardır.
• Uygarlığa en büyük katkıları 22 harften oluşan (M.Ö. 1250) İlk alfabeyi bulmuşlardır. Bu alfabeyi İonlar-Yunanlılara, Yunanlılar-Romalılara, Romalılar Latin alfabesine dönüştürmüşlerdir. (Simgesel değil Harf Yazısıdır.)
• Denizcilikte sayesinde eski doğu ve ön asya uygarlıklarını Ege Havzasına TaşıyarakAkdeniz Uygarlıklarını ege havzasına taşıyarak Akdeniz Uygarlıklarının temelini atmışlardır.
• Fenikeliler akdeniz egemenliğinden kaynaklanan İlk çağın en uzun süreli savaşı olan PÖN (Kartaca) Sasvaşlarında Roma tarafından yılıkmıştır. (M.Ö 264 – M.Ö. 146)